အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ ရှင်းလင်းချက် — လွတ်လပ်ရေး (1945–1949), Konfrontasi နှင့် အရှေ့တီမော
«အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဟု ခေါ်ဆိုသည်မှာ အမျိုးမျိုးသော ပဋိပက္ခများကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ ဤလမ်းညွှန်တွင် လူကြိုက်များစွာ ရှာဖွေကြသော နှင့် သမိုင်းအရ အရေးပါသော ပဋိပက္ခသုံးခုကို ရှင်းပြထားသည်။ ၎င်းမှာ အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲ (1945–1949), အင်ဒိုနီးရှား–မလေးရှား Konfrontasi (1963–1966), နှင့် အရှေ့တီမော ပဋိပက္ခ (1975–1999) တို့ဖြစ်ပြီး၊ တစ်ခုချင်းစီတွင် ပါဝင်သူများ၊ ရည်ရွယ်ချက်များ နှင့် ဥပဒေချုပ်ဆက်ဆံရေး မတူကွဲပြားကြသည်။ ၎င်းတို့၏ ကွာခြားချက်များကို နားလည်ရာမှ အချိန်ဇယားများကို လိုက်နာနိုင်ကာ သေဆုံးရသည့် အရေအတွက်များကို မှန်ကန်စွာ ဖော်ထုတ်နိုင်ပါသည်။
အရှိန်လျှင် အမြန်ကြည့်မဲ့ အကျဥ်းချုပ်နှင့် အချက်အလက်အဓိကများ
«အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဆိုသည်မှာ ဘာများကို ညွှန်းနိုင်သနည်း (ပဋိပက္ခ သုံးခု)
နေ့စဉ် ရှာဖွေမှုများတွင် «အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဟူသော စကားလုံးသည် မည်သည့်ခေတ်မဆို အဓိကအားဖြင့် ပဋိပက္ခသုံးခုကို ရည်ညွှန်းလေ့ရှိသည်။ ပထမအနေဖြင့် အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲ (1945–1949) — ဂျပန် ခံရကျရှုံးချိန်နောက် ဩလန္ဒိယကို ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သော လက်နက်ကြီးတိုက်ပွဲ။ ဒုတိယအနေဖြင့် အင်ဒိုနီးရှား–မလေးရှား Konfrontasi (1963–1966) — မလေးရှားပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းမှုကို တားမြစ်နေသော အနုပျို တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် နယ်နိမိတ်ဗျက်မှုများ။ တတိယအနေဖြင့် အရှေ့တီမော ပဋိပက္ခ (1975–1999) — အင်ဒိုနီးရှား၏ တောင်သွင်းခြင်းနှင့် အာဏာချုပ်ဘက်ကနေ လွတ်မြောက်ရေးဆီသို့ ရောက်ရှိသည့် ကြားခံကမ်းလှမ်းမှုများကို ပါဝင်သည့် အကြမ်းဖက်မှုများ။
ဤသုံးခုသည် နိုင်ငံတကာဖိုရမ်များ၌ စာရွက်များ ရရှိမှု၊ သတင်းမီဒီယာတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ ဖော်ပြမှုနှင့် ဧရိယာဒိုင်းပလိုမေစီကို များစွာ ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ လူများ ရှာဖွေလိုသော ရည်ရွယ်ချက်များနှင့်လည်း ကိုက်ညီသည်။ ဥပမာ- «အင်ဒိုနီးရှား ဘယ်ဘယ်အချိန် လွတ်မြောက်ခဲ့တာလဲ», «မလေးရှား–အင်ဒိုနီးရှား စစ်ပွဲ», «အရှေ့တီမော စစ်ပွဲ သေဆုံးသူ စာရင်း» စသဖြင့်။ ၁၉ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် ၂၀ရာစု အစောပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ကျော်ကြားသော ကိုလိုနီရေး တိုက်ပွဲများ — ဥပမာ Java War (1825–1830) နှင့် Aceh War (1873–1904+) — သည် နောက်ပိုင်း မဟာဗျုဟာများနှင့် နိုင်ငံရေးကို သက်ရောက်စေခဲ့သည့် နောက်ခံ ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ၎င်းတို့ကို ၁၉ရာစုနှင့် ၂၀ရာစုအစောပိုင်းကာလ၏ အခြားအပိုင်းများဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်လေ့ရှိသည်။
မြန်မြန်စီး စာရင်း: အချိန်ကာလ၊ အဖွဲ့ဖက်များ၊ ရလဒ်နှင့် ခန့်မှန်း သေဆုံးမှု
ဒီပဋိပက္ခသုံးခုအားလုံးတွင် တိတိကျကျ ကိန်းဂဏန်းများ မတူကွဲပြားနိုင်သည်။ ပဋိပက္ခအချိန်ကာလစာရင်းများ၊ မှတ်တမ်း မလုံလောက်မှုနှင့် အနည်းမျိုးစုံသော ြွညာချခြင်းနည်းလမ်းများကြောင့် အနိမ့်အမြင့် အမျိုးမျိုးဖြင့် အချက်အလက်များ ဖော်ပြထားသည်။ အောက်ပါ ကိန်းဂဏန်းများသည် သတိထားပြီး ချုပ်ကြည့်ထားသည့် ခန့်မှန်းချက်များ ဖြစ်သည်။
ဤအချက်အလက်များကို နောက်ထပ် အတည်ပြုချက်များ လိုအပ်သည်ဟု ယူဆ၍ လမ်းညွှန်အတွက် အမြန်လမ်းညွှန်အဖြစ် အသုံးပြုပါ။ အကယ်၍ အကွာအဝေးများ ကြီးမားပါက ၎င်းသည် သက်သေပြချက်မလုံလောက်ခြင်း သို့မဟုတ် ကောက်နှုတ်ပုံစံကွဲပြားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည် (တိုက်ပွဲ သေဆုံးမှုများနှင့် အစားအသောက်၊ ကိုယ်ပိုင်ကျန်းမာရေး ပျောက်ဆုံးမှုများကဲ့သို့သော ဝင်ရိုးစွန်းခံရမှုအရ ရရှိသော သေဆုံးမှုများကို သင်ခွဲခြားဖော်ပြတာ ဖြစ်နိုင်သည်)။
- အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲ (1945–1949): အင်ဒိုနီးရှား ပြည်ထောင်စု အစိုးရ (Republic of Indonesia) vs. ဩလန္ဒိယ (1945–1946 တွင် ဗြိတိသျှ ခေါင်းဆောင် အင်အားများ ပါဝင်ခဲ့သည်)။ ရလဒ် — 1949 ဒီဇင်ဘာတွင် ဩလန္ဒိယက အင်ဒိုနီးရှား၏ ထိန်းချုပ်ခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ အဓိက ဖြစ်စဉ်များ — Bersiap, ဆူရာဘာယာ တိုက်ပွဲ (နိုဝင်ဘာ 1945), Operation Product (ဇူလိုင် 1947), Operation Kraai (ဒီစင်ဘာ 1948), 1949 မတ် 1 ရက်တွင် ယෝဂျာကာတာတွင် ရှေ့ဆောင်တိုက်ခိုက်မှု။ ခန့်မှန်းသေဆုံးမှုများ — အင်ဒိုနီးရှား လက်နက်ကိုင်များ သေဆုံးသူများ ခန့်မှန်း၍ ရာသန်းနည်းနည်း အဆင့်၊ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများကပင် မတူကွဲပြားသော ခန့်မှန်းချက်များ၊ အရပ်သား သေဆုံးသူများ သဘာဝအားျဖင့် သုညသန်းများအထိ၊ ဩလန္ဒိယ စစ်တပ် သေဆုံးသူများ ခန့်မှန်းငါးနှစ်ရာချီလျက်ရှိသည်။
- အင်ဒိုနီးရှား–မလေးရှား Konfrontasi (1963–1966): အင်ဒိုနီးရှား vs. မလေးရှား (ယူကေ၊ အသြေးထရေးလီယာနှင့် နယူးဇီလန်က အထောက်အပံ့ပေးခဲ့သည်)။ ရလဒ် — 1966 မေတွင် ပစ်ခတ်မှု ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် 1966 အောက်တိုဘာမ်ားတွင် သက်သေချုပ်။ ခန့်မှန်း သေဆုံးမှုများ — စုစုပေါင်းနှင့်ပြောပါက စေ့စပ်ရာရာ တစ်ချို့သာ ဖြစ်သည်။
- အရှေ့တီမော ပဋိပက္ခ (1975–1999): အင်ဒိုနီးရှား vs. လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ (FRETILIN/FALINTIL အထူးသဖြင့်)။ ရလဒ် — 1999 တွင် မဲပေးပွဲဖြင့် လွတ်မြောက်ရေးကို ရွေးချယ်ရန် UN စီစဉ်ခဲ့ပြီး 2002 တွင် Timor-Leste အဖြစ် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။ ခန့်မှန်း သေဆုံးမှုများ — အနည်းဆုံး ประมาณ 102,000 ခန့်မှ စ၍ ထိ 170,000 ခန့်အထိ တွက်ချက်ချက်များရှိသည် (အကြမ်းဖက်မှု သေဆုံးမှုများနှင့် ရှားပါးကျန်းမာရေး/အစားအစာ မလုံလောက်မှုကြောင့် ထပ်တိုးသော သေဆုံးမှုများ ပါဝင်သည်)။ အဓိက ဖြစ်စဉ်များ — 1991 Santa Cruz သတ်ဖြတ်မှု; 1999 မဲဆန္ဒပြပွဲနှင့် မီလီးရှia အကြမ်းဖက်မှုများ။
၁၉၄၅ မတိုင်မှီ သမိုင်းခံနောက်ခံ
ဩလန္ဒိယ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ဆန့်ကျင်ရေး (Aceh, Java War)
«အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်များကို စတင်နားလည်ရန်၊ ဩလန္ဒိယ အာဏာအောက်ကာလကို သတိထား ရှုကြရမည်။ Dutch East India Company (VOC) နှင့် နောက်ပိုင်း အာဏာပိုင်အဖြစ် သီလဝါဒအခြေစိုက် စီးပွားရေးစနစ်၊ ထုတ်ယူရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အခြေခံထားခဲ့သည်။ ၂၀ရာစုအစောပိုင်းက Ethical Policy အောက်က အချို့ လူမှုရေး ပြုပြင်မှုများသည် အခြေခံ အဆက်အတန်းကို မပြောင်းလဲခဲ့ဘဲ ဒေသခံအသိုင်းအဝိုင်းများတွင် တောက်ပြတ်ရေးနှင့် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကိုက ဖြစ်စေခဲ့သည်။
ကြီးမားသော ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲများက 1945 နောက်ပိုင်း တွင်တွေ့ရမည့် ပုံစံများကို မျိုယောင်ပြခဲ့သည်။ Java War (1825–1830) သည် သံသရာဓာတ်အားသာနိုင်မှုရှိသည့် တိုက်ရိုက် တိုက်ပွဲများနှင့် တိုက်လှုပ်ရှားမှုများဖြင့် တိုက်ပွဲကြာရှည်နိုင်ခြင်းကို ပြသခဲ့သည်။ Aceh War (1873–1904+, နည်းနည်း အချိန်ပိုင်း ဆက်လက်ရှိနေတာ) သည် ဒေသနယ်နိမိတ်၊ ဒေသခံကွန်ယက်များနှင့် မဟာဘာသာရေး/တိုင်းဒေသရေး အလားအလာများကြောင့် သံတမန် တိုက်ပွဲများ ရှိနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ အဆိုပါ အတွေ့အကြုံများသည် နောက်ပိုင်း အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး တိုက်ပွဲတွင် အသုံးပြုသော အပ်မန်နည်းလမ်းများနှင့် အာဏာသမားစနစ်များကို အလေးပေး သတ်မှတ်ရန် အရေးပါခဲ့သည်။
ဂျပန် အာဏာသိမ်းခြင်းနှင့် 1945 လွတ်လပ်ရေး ကြေညာချက်
ဂျပန်၏ အာဏာသိမ်း (1942–1945) က ပစ္စည်းရင်းမြစ်စီမံခန့်ခွဲမှုကို ပြင်ဆင်ပေးကာ အလုပ်ကြိုးများကို စီစဉ်ခိုင်း၍ အင်ဒိုနီးရှားအကြီးအကဲများအတွက် နိုင်ငံရေး အာကာသတစ်ရပ် ဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ တပ်ဖွဲ့များသည် Java နှင့် Sumatra ကို ထိန်းချုပ်ခဲ့ပြီး ရေ့နိုင်ငံတော်ဘက်က အနောက်ပိုင်းကျွန်းများကို ကြီးကြပ်ခဲ့သည်။ ပြုပြင်သင်ကြားရေးအစီအစဉ်များက PETA ကဲ့သို့သော လူငယ်အဖွဲ့များကို စစ်တပ်ကျွမ်းကျင်စေရန် အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။
ဂျပန် ကုန္ကျစရိတ် မကျန်သောအချိန် 1945 ဩဂုတ်တွင် စွန့်လွှတ်ရာမှ အာဏာဗေဒနှင့် သက်တမ်းဟန်ချက်မရှိသော ရာဇဝတ်မှုဖြစ်ပွားပြီး အာဏာပြည့်ပြန်ရပြီးနောက် စစ်အစွဲအလမ်းများ အားလုံး ပျက်ဆီးသွားသည်။ သတ္တိရှိသော ပြည်ထောင်စု အဖွဲ့အစည်းများ သတင်းများအလိုက် အမြန် ဖွဲ့စည်းလာခဲ့ပြီး Allied တပ်ဖွဲ့များ၏ ပြန်လာခြင်းသည် ဒေသခံ မုဒိမ်းသတ်မှုများနှင့် ဒုက္ခပေးမှုများအတွက် အစုလိုက် အပြုံလိုက် ရန်ဖြစ်စေခဲ့သည်။
အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲ (1945–1949)
ပေါက်ကြားမှု၊ Bersiap ကာလနှင့် အစပိုင်းအကြမ်းဖက်မှုများ
ဂျပန် စွန့်လွှတ်ချိန်နောက် သီကြားဖြစ်စဉ်များသည် ရောထွေးมหင်းခဲ့သည်။ Bersiap ကာလအတွင်း လူငယ်တိုင်းရင်းသား မိသားစုများ၊ ဒေသခံ စစ်ဆင်ရေးအဖွဲ့များနှင့် မတူညီသော အသိုင်းအဝိုင်းအဖွဲ့များ အကြား ဆန့်ကျင်မှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အာဏာအခြေအနေ မသေချာသောအချိန်၌ လုံခြုံရေး၊ တုံ့ပြန်ရေး သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များအပေါ် မျိုးစုံသော ကိစ္စများ ဖြစ်ပွားသွားသည်။
British-led Southeast Asia Command (SEAC) သည် ဂျပန် စစ်ဆင်ရေးများကို လက်ခံရန်နှင့် ကိုယ်ပိုင် နေရပ်ပြန်ပေးရေးများကို ဖိတ်ကြားရန် ရောက်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏လုပ်ငန်းသည် ဩလန္ဒိယ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ရေး အစီအစဉ်များနှင့် တိုက်ဆိုင်ပြီး ပြည်တွင်းတိုက်ပွဲများနှင့် ဒေသခံ တပ်ဖွဲ့များနှင့်ထိတွေ့မှုများ ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။ Indonesian National Armed Forces (TNI) သည် ပေါင်းစည်းပြီး တပ်ဖွဲ့အုပ်ချုပ်မှုကို အားမြှင့်ခဲ့고၊ လူထု သို့မဟုတ်အနည်းစုများကို ရောထွေးမှုကြောင့် အကျိုးရှုံးမှုများ ထိခိုက်ခဲ့သည်။ သဘာဝအားဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုများသည် အမျိုးမျိုးဖက်ဖြင့် ဖြစ်သဖြင့် သာယာသော ဘာသာစကားဖြင့် ဖော်ပြရန် အရေးကြီးသည်။
ဆူရာဘာယာ တိုက်ပွဲ (နိုဝင်ဘာ 1945) နှင့် ၎င်း၏ အဓိပ္ပါယ်
ဆူရာဘာယာ တိုက်ပွဲသည် တာဝန်ခံ Brigadier A. W. S. Mallaby ၏ သေဆုံးမှု (30 အောက်တိုဘာ 1945) နှင့် အင်ဒိုနီးရှား တပ်ဖွဲ့များအား လက်နက်လျှော့ရန် ထုတ်ပြန်သည့် အဖြတ်တမ်း အပါအဝင် တာဝန်ငြင်းပွဲမြင့်လာမှုများ၏ နောက်တွဲဖြစ်သည်။ 10 ရက်မှ 29 ရက် (နိုဝင်ဘာ) အထိ British Indian မဟာဒေသ ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်မှု ကြီးမားသော မြို့ပြတိုက်ပွဲတစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် အတားအဆီးများ၊ ဒေသခံ သိပ္ပံနှင့် လမ်းကြောင်းအသုံးပေါက်မှုများကို ကိုင်တွယ်သုံး၍ ရှေ့ဆန့်ကျင်မှုကို နှောင့်ယှက်ခဲ့သည်။
သေဆုံးမှု ခန့်မှန်းချက်များသည် အမျိုးမျိုးရှိသော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံး အမှုဆိုးများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး ဧဒ်သားများလည်း တိုက်ပွဲကျရောက်ခဲ့ကြသည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအနေဖြင့် ၎င်းသည် ပြည်ထောင်စု၏ စွမ်းအားနှင့် ပြည်သူထောက်ခံမှုကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဤပဋိပက္ခကို ပုံမှန်နောက်ဆက်တွဲတစ်ခုမဟုတ်ပဲ ရာဇဝတ်မှုကြီးမားသော အရေးပါမှုတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်စေခဲ့သည်။
ဩလန္ဒိယ၏ «ရဲစွဲလုပ်ငန်းများ» — Operation Product နှင့် Operation Kraai
ဩလန္ဒိယက နှစ်ကြိမ်ကြီး အင်အားစုအဖြစ် အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုများ စတင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို "ရဲစွဲလုပ်ငန်းများ" ဟု ခေါ်ကြသည်။ 1947 ခုနှစ် ဇူလိုင်တွင် Operation Product သည် စီးပွားရေးအရေးပါသော ဒေသများ (စိုက်ပျိုးခြံများ၊ ဆိပ်ကမ်းများ) ကို ဆဲလ်ဖ်လုပ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ 1948 ခုနှစ် ဒီစင်ဘာတွင် Operation Kraai သည် ယိုးဂျာကာတာကို သိမ်းယူ၍ ခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဆီးခြင်းဖြင့် နိုင်ငံရေးဦး ဆောင်မှုကို ပစ်မှတ်ထားသည်။
နှစ်ခုစလုံးသည် မူလက tactically အောင်မြင်ခဲ့သော်လည်း မျက်နှာကျက်ပေါက်နက် အကျိုးဆက်များနှင့် တွေ့ခဲ့ရသည်။ ပြည်နယ်တစ်လျှောက်ရှိ ရာသီရှည် ပစ်ခတ်မှုများကို ဗြဟ္လိကတပ်တွေကို တင်ရောက်စေခဲ့ပြီး ဧဒ်သားများမှ အပြစ်စုံသော ဆန့်ကျင်မှုများ ပိုမိုတက်လာစေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ ပြည်ထောင်စုများမှ အကျိုးသက်ရောက်မှု အားသာဝင်လာပြီး ယင်းတို့သည် ဩလန္ဒိယ၏ ရွေးချယ်စရာများကို ပိတ်ဆို့ထားခဲ့သည်။ သက်ဆိုင်ရာ ဥတုမူများနှင့် တိုက်ရိုက် ကိစ္စရပ်များကြောင့် အကြမ်းဖက်မှုများအလိုက် ဥပဒေပေါ် အမြင်များလည်း တိုးလာခဲ့သည်။
ပြန်လည်ထိန်းချုပ်မူအလားအလာ၊ 1949 မတ် 1 ရက် တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ဒိုင်ပလိုမေစီ
ပြည်ထောင်စုတပ်ဖွဲ့များသည် ပတ်ဝန်းကျင်မှ အကွာအဝေးယူနိုင်သော ပြေးလွှားမှုများ၊ အစုလိုက် ခွဲထုတ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် အသေးစား အဖွဲ့များ သုံး၍ ကဲကွဲပြားပြောင်သော မဟာဗျုဟာကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ မကြီးမားသော စစ်ဆင်ရေးကိရိယာများအား ချန်လှပ်ပြီး ဒေသခံ လမ်းကြောင်းများနှင့် အရင်းအမြစ်များကို အသုံးပြုကာ တောင်တက်သည့် တပ်ဖွဲ့များအဖြစ် လှုပ်ရှားခဲ့ကြသည်။
ဤလှုပ်ရှားမှုသည် စိတ်ဓာတ်တက်စေသော ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်ကာ ကမ္ဘာသာရေး ဆွေးနွေးပွဲများတွင် နိုင်ငံတော်၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် Good Offices Committee နှင့် UNCI ကဲ့သို့သော သမ္မတ ညှိနှိုင်းပို့ဆောင်မှုများအား အားပေးခဲ့ပြီး Round Table Conference ဆီသို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။
ကုန်ကျစရိတ်၊ သေဆုံးသူများနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအရေးယူခြင်း
လူသားချိုးမှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ခန့်မှန်းရခက်ခဲသည်။ အင်ဒိုနီးရှား စစ်တပ် သေဆုံးသူများကို ဒေသခံ သန်းနည်းနည်းများအထိ ခန့်မှန်းကြပြီး အရပ်သား သေဆုံးသူများကို သန်းနည်းချီ အစရှိသဖြင့် အချက်အလက်များ ကွာခြားသွားနိုင်သည်။ ဩလန္ဒိယ စစ်တပ် သေဆုံးသူများကို ခန့်မှန်း၍ ရှစ်ထောင်ပေါင်း (အန္တရာယ် ၄,၅၀၀ ခန့်) ခန့်မှန်းကြသည်။ စီးပွားရေးပျက်စီးမှု၊ လူဦးရေရွေ့ပြောင်းမှုနှင့် အင်ဖရာဖျက်စီးမှုတို့သည် ကိန်းဂဏန်းများ၌ များစွာ ထည့်သွင်းထားရသည်။
1949 ဒီဇင်ဘာတွင် ဩလန္ဒိယက အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ပြည်ထောင်စု၏ လွတ်လပ်ခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ထိုနောက် အမျိုးသားပြည်ထောင်စုသည် တစ်နိုင်ငံတည်းသော အင်ဒိုနီးရှားအဖြစ် စုပေါင်းသွားသည်။ တချို့ အခက်အခဲများက မဖြေရှင်းသေးသေး—ဥပမာ ပశ्चिम New Guinea (West Papua) ၏ အခြေအနေမှာ 1960s ထိ ဆက်လက် အမြင်မတူခဲ့သည်။ 1962 New York သဘောတူစာချုပ်နှင့် နောက်ထပ် အစီအစဉ်များက ဤကိစ္စကို ဆက်လက်ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ 1949 ပြောင်းလဲမှုကို ကိုးကားဖြင့် ကြည့်လျှင် ကိုလိုနီချဲ့ထွင်မှုပြီးဆုံးခြင်း၏ ကြီးမားသည့် တည်ဆောက်မှုတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာ ဖြစ်သော်လည်း လမ်းကြောင်းအဖြစ် ဆက်လက်တိုးတက်ခဲ့သည်။
အင်ဒိုနီးရှား–မလေးရှား Konfrontasi (1963–1966)
မူလကြောင်းရင်းများ၊ နယ်နိမိတ် ကျော် အခန်းကဏ္ဍများနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပ контက်
Konfrontasi သည် မလေးရှား ဖွဲ့စည်းခြင်းကို အင်ဒိုနီးရှားက ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်မှ စတင်သည်။ မလေးရှားပြည်ထောင်စုကို Malaya, Singapore (1965 မကျော်မီ), နှင့် North Borneo (Sabah, Sarawak) တို့ ပေါင်းစည်းလျက်ရှိသည်။ သမ္မတ Sukarno ၏ မျက်နှာချင်းဆိုင် ရင်ဆိုင်မှုတွင် ကိုလိုနီမှု ဆန့်ကျင်မှုနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဦးဆောင်မှုဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများပါဝင်သည်။ ၎င်းသည် ပြင်းထန်သော စစ်ပွဲမဟုတ်ပဲ အကန့်အသတ်ရှိသော ငြင်းပယ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လျှို့ဝှက် လုပ်ငန်းများအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။
Borneo (Kalimantan) တွင် အဓိက အရေးပါသော စစ်ဆင်ရေးများ ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပြီး အနက်ရောင် သစ်တောများ၊ မြစ်များနှင့် နယ်နိမိတ်ရှည်များက နယ်နိမိတ်ကျော် ကစားသူများကို အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့သည်။ ခရိုနိုလိုဂျီအနည်းငယ်က ဤတိုက်ပွဲများကို ပိုမိုကန့်သတ်ထားစေသည်။ ဗြိတိသျှ၊ အသြေးထရေးလီယာ နှင့် နယူးဇီလန် တပ်ဖွဲ့များက မလေးရှားကို ထောက်ပံ့ခဲ့၍ ၎င်းသည် အေးဂျစ် ခေတ်ကာလ၏ ဒေသဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး ဖွဲ့စည်းပုံကိုလည်း သက်ရောက်စေခဲ့သည်။
တိုက်ပွဲ၏ ပိတ်ပင်ခြင်းနှင့်ဒေသဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု
1965–1966 အတွင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲများက ထိန်းချုပ်မှု လျော့နည်းစေပြီး တိုက်ပွဲпіိတ်သိမ်းခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ 1966 မေတွင် ပစ်ခတ်မှုကို ရပ်တန့်ကြောင်း ကြေညာခြင်းနှင့် ဗန်ကောက်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများက ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်သက်သာစေခဲ့သည်။ 1966 အောက်တိုဘာ 11 ရက်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှားတို့က ရှာဖွေညှိနှိုင်း စာချုပ်တစ်စုံ (Jakarta Accord) တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးကာ Konfrontasi ကို တရားဝင် ကန့်သတ်ခဲ့သည်။
ဤ သဘောတူညီချက်သည် ညှိနှိုင်းခြင်းနှင့် မပါဝင်ခြင်းတို့ကို ဦးစားပေးသည့် ဒေသဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများ ဖွံ့ဖြိုးလာစေခဲ့သည်။ ၎င်းက ASEAN (1967 တွင် တည်ထောင်) အတွင်း ဖွဲ့စည်းပုံကို အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။ ဒီဧကာသတွင် ပြသခဲ့သည့် အချက်မှာ ဒေသတွင်း နယ်နိမိတ်ပေါ် အချို့ပဲဖြစ်သည့် တိုက်ခိုက်မှုများကို နိုင်ငံရေးပြောင်းလဲမှု၊ ဒေသဆိုင်ရာ ဒီလိုမေစီနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်ရေးအထောက်အပံ့ဖြင့် ထိန်းချုပ်နိုင်ကြောင်း ဖြစ်သည်။
အရှေ့တီမော ပဋိပက္ခ (1975–1999)
တိုက်ခိုက်ဝင်ခြင်း၊ ဂြိုလ်လက်ချုပ်နှင့် လူမှုဖျက်ဆီးမှု
ပိုရှင်း အာဏာလွှတ်ပေးခြင်းနောက်ပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားသည် 1975 တွင် အရှေ့တီမောကို ထိုးသိမ်းပြီး နောက်နှစ်တွင် ပြည်ပအုပ်ချုပ်ရေးသို့သွင်းခဲ့သည်။ ဤပဋိပက္ခသည် လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့များကို ဆန့်ကျင်သော ရေရှည် တိုက်ပွဲတစ်ခုသို့ ရှေ့ဆက်သွားခဲ့သည်။ စစ်ဆင်ရေးများ၊ မလိုအပ်သော တက်ကြွမှုများ၊ လူများ၏ သဘာဝရင်းမြစ်များ၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ လက်လွတ်ခြင်းတို့က သက်တမ်းကြာမြင့်စွာ ခံစားရခဲ့ရသည်။
သေဆုံးမှု ခန့်မှန်းချက်များမှာ အနည်းဆုံး 102,000 ခန့်မှ 170,000 ခန့်အထိ သတ်မှတ်ထားကြပြီး ကွဲပြားမှုများမှာ တိုက်ခိုက်သေဆုံးမှုများနှင့် မတိုင်မီရှိခဲ့သည့် ကျန်းမာရေး/အစာအသောက် ဆုံးရှုံးမှုတို့ ပါဝင်သည်။ သေဆုံးသူများ၏ အမျိုးအစားကွဲပြားချက်ကို သိရှိခြင်းမှာ အရေးကြီးသည်။
1991 Santa Cruz သတ်ဖြတ်မှုနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖိအား
1991 အောက်တိုဘာ 12 ရက်တွင် အင်ဒိုနီးရှား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက Dili ရှိ Santa Cruz အမြင့်သင်္ချာတွင် ကုန်သည်များနှင့် ဆန္ဒပြသူများကို မီးချနှက်၍ ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ထင်ရှားသည့် ဗီဒီယိုများနှင့် သက်ဖြစ်သက်သေရက်များက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြဿနာကို ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့ပြီး လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များနှင့် ဧကာသ အဖွဲ့အစည်းများမှ တက်ကြွစွာ ချီးမွမ်း သို့မဟုတ် ဝိုင်းဝန်း ဆန့်ကျင်ရေးလုပ်ခဲ့သည်။
သေဆုံးမှုများ ခန့်မှန်းချက်များက ဝက်ဝံလောက်သော အခြေအနေများရှိသော်လည်း အများစုက များစွာကို နည်းနည်းများမှ တစ်ဆင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိထားကြသည်။ ဤလုပ်ရပ်က ဗြိတိသျှပေါ်သည့် UN နှင့် အမျိုးသား ပါရီလက္ခဏာများတွင် ဦးစားပေး စစ်ဆေးမှုနှင့် အရေးယူမှုများ တိုးလာစေခဲ့သည်။
မဲပေးပွဲ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် လွတ်လပ်ရေး
1999 တွင် UN က စီစဉ်သော ပြည်သူ့ရွေးချယ်ခွင့်တွင် လူထုကို အမျိုးအစားနှစ်မျိုးအနက်တစ်ခုကို ရွေးခွင့်ပေးခဲ့သည် — အင်ဒိုနီးရှားအတွင်း အထူးအုပ်ချုပ်ခွင့်လား မဟုတ်လား ဒါမှမဟုတ် လွတ်လပ်ရေးလား။ ကြီးမားစွာသော မဲပေးသူအများစုက လွတ်လပ်ရေးကို ရွေးချယ်ခဲ့ပြီး မဲချိန်မီနှင့် မဲနောက်ပိုင်းတွင် အင်ထီးဂရိတ်ရှင်းနှင့် ဆွပ်ကုပ်ခြင်းများကြောင့် အကြမ်းဖက်မှုများ တိုးလာခဲ့သည်။
အာစတေးလျက အစောင့်အကာ INTERFET ကို ဦးဆောင်၍ နယ်မြေကို တည်ငြိမ်စေရန် စေ့စပ်ရေး တပ်ဖွဲ့များ တပ်ဆင်ခဲ့ပြီး ထို့နောက် UN Transitional Administration in East Timor (UNTAET) မှ နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးနှင့် အဖွဲ့အစည်းတည်ဆောက်ရေးကို ကြီးကြပ်ကူညီခဲ့သည်။ 2002 တွင် Timor-Leste သည် လွတ်လပ်ရေးရရှိကာ ရှေ့ဆက် တိုက်ပွဲရှည်လျားခဲ့သည့် ပြဿနာကို ပိတ်သိမ်းခဲ့သည်။
မဟာဗျုဟာ၊ တိုက်ခိုက်နည်းများနှင့် အကြမ်းဖက်မှု ပုံစံများ
မတူကွဲပြားသော စစ်လက်နက်နည်းများနှင့် အင်ဖရာဖျက်ဆီးခြင်း
ဤပဋိပက္ခများ အားလုံးတွင် အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဒေသခံ မိတ်ဖက်တပ်ဖွဲ့များက မတူညီသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည် — သေးငယ်၊ ကောင်းမွန်စွာ လှုပ်ရှားနိုင်သည့် အဖွဲ့များ, ဒေသခံလမ်းညွှန်များနှင့် ထောက်ပံ့ရေးကွန်ယက်များကို ရောက်ရှိနိုင်ခြင်း, နှင့် ရှေ့တန်းဆိုးကျိုးမှ ထွက်မြောက်ရန် မရွေးချယ်သော တိုက်ပွဲများ။ ၎င်းတို့သည် စက်ယန္တရားနှင့် များသော သက်ရောက်မှုရှိသော မဟာဗျုဟာများ အား အစားထိုးနိုင်ခဲ့သည်။
ပြင်းထန်ပိတ်ဆို့မှုများ၊ အိမ်ယာနှင့် သဘာဝအရင်းအမြစ်များ ထိခိုက်မှုများကို ကိုယ်တိုင် ကန့်သတ်ရန် သို့မဟုတ် အရေးပေါ် နိုင်စွမ်းရှိရန် အရက်ယဉ်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ 1945–1949 အကြားတွင် Republican တပ်ဖွဲ့များသည် ရထားလမ်းများ၊ တံတားများ နှင့် ဆက်သွယ်ရေးပို့ဆောင်ရေးကို ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ Konfrontasi အတွင်း Borneo တွင် သစ်တောများနှင့် မြစ်လမ်းများကို အသုံးပြု၍ ရာသီစဥ် စစ်ဆင်ရေးများကို ပိုမို အားကောင်းစေခဲ့သည်။
တုန်လှုပ်ရေးနှင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ရာဇဝတ်မှုများ
counterinsurgency မဟာဗျုဟာများတွင် ပိတ်ကွင်း-ရှာဖွေရေး စနစ်များ, လူဦးရေ ထိန်းချုပ်မှု နည်းလမ်းများနှင့် မျက်နှာဖုံး စွန့်စားမှုများ ပါဝင်သည်။ အချို့တွင် ပြစ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အချို့ကို မှတ်တမ်းတင်ကာ နောက်ပိုင်း ဩလန္ဒိယမှ တင်စား၍ တောင်းပန်ခဲ့ရသော Rawagede (1947) သတ်ဖြတ်မှုကဲ့သို့ ဥပမာများ ရှိသည်။
အခြား အခင်းအကျုံများ၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများနှင့် တရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်များက 1940s နှင့် နောက်ပိုင်း ပဋိပက္ခများတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် အမှုအရာများကို လှည့်ဖောက်စစ်ဆေးလာသည်။ ရာဇဝတ်မှုများ ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်ပေမယ့် တာဝန်ခံမှုနှင့် ပုံစံများမှာ တိုင်းတစ်နေရာချင်းစီ၊ အချိန်နှင့် ဒေသအလိုက် ကွဲပြားခဲ့သည်။ သမိုင်းလေ့လာမှုများနှင့် ဥပဒေရေးရာ ပြန်လည်စိစစ်မှုများက ဆက်လက်ရှာဖွေသက်သေများ ရရှိစေသည်။
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဒိုင်ပလိုမေစီနှင့် ပိတ်ပင်ဖိအား
ဒီပဋိပက္ခတိုင်းတွင် ဒိုင်ပလိုမေစီက အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကို ကစားခဲ့သည်။ 1945–1949 ကာလ၌ UN ၏ Good Offices Committee နှင့် UNCI တို့မှ ညှိနှိုင်းမှုများ၊ အမေရိကန်၊ အာစတေးလျ၊ ဟိန္ဒူစတန်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများ၏ ဖိအားများက ဩလန္ဒိယအား ဆိုင်းငံ့ရစေသလို ဆက်လက်ညှိနှိုင်းရန် ထောက်ပံ့မႈပေးခဲ့သည်။
Konfrontasi တွင် Commonwealth ၏ ပါဝင်မှုက ပွင့်လင်းမှု တိုးလာစေပြီး ဗဟိုကွပ်မျက်မှုဖြစ်စေခဲ့သည်။ အရှေ့တီမောတွင် UN ၏ ဆက်လက်ပါ၀င်မှု၊ ကမ္ဘာ့ ပုံစံ ပြောင်းလဲမှုများ၊ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်းများ၏ တက်ကြွမှုနှင့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံများအကြား ဆက်ဆံရေးပြောင်းလဲမှုများက ဖိအားကို မြင့်တင်စေခဲ့သည်။ ဥပဒေရေးရာ ဇယားများက ကိစ္စများကို အားပေးကာ တိုက်ပွဲများကို နီးစပ်စေနိုင်ခဲ့သည်။
ရှင်းလင်းစေရန် ရှာဖွေမှုများ — "Indonesia civil war"
ဤစကားလုံး မကြာခဏ မြင်ရသည့် အကြောင်းရင်းနှင့် အထက်ဖော်ပြသည့် ပဋိပက္ခများနှင့် မတူကွဲပြားမှု
လူများသည် ထပ်မံ «Indonesia civil war» ဟု ရှာဖွေတတ်ကြသော်လည်း ၂၀ ရာစုတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးအဖွဲ့ဖက်၍ တရားဝင် အင်္ဂါရပ်ရှိသော တိုက်ပွဲ (civil war) တစ်ခု မရှိခဲ့ပါ။ အထက်ဖော်ပြပါ ပဋိပက္ခများမှာ မတူညီသော အမျိုးအစားများဖြစ်သည် — ဩလန္ဒိယကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သော ကိုလိုနီဝါဒဆန့်ကျင်ရေး စစ်ပွဲ (1945–1949), နိုင်ငံများအကြား ကန့်သတ်ထားသော တိုက်ခိုက်မှု (1963–1966), နှင့် ဥပဒေချုပ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာနှင့် ဆက်နွယ်သော အုပ်ချုပ်ရေးကာလ၏ ပဋိပက္ခ (1975–1999)။
ရှုပ်ထွေးမှုက ရှာဖွေရှင်းခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ပြည်တွင်း ပါဝင်သူများနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နယ်နိမိတ်များကို ထိခိုက်စေခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်သည်။ 1965–1966 ကာလက ဖြစ်ပွားခဲ့သော သေဆုံးမှု ပေါင်းများစွာသည် ပြည်တွင်း အရေးပေါ် အခြေအနေများ ဖြစ်ပွားစေခဲ့သော်လည်း မကြာခဏ «စစ်ပွဲ» ဟု တရားဝင် ခေါ်ဆိုခြင်း မရနိုင်ပါ။ ပိုမိုတိကျသော အမည်များ (Indonesian War of Independence, Konfrontasi, East Timor conflict) ကို သုံးလျှင် အချိန်ဇယား၊ ပါဝင်သူများနှင့် ဥပဒေရေးရာ သဘောတရား အရ သေချာစွာ ရှာဖွေနိုင်သည်။
အချိန်ဇယား အကျဉ်းချုံး (တိုထွက်၊ ချိုမြိန်ရန်)
ဤအချိန်ဇယားသည် «အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းအဓိပ္ပါယ်ကို ရှင်းလင်းစေနိုင်သည့် အဓိက မိုင်တိုင်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် 1945 မတိုင်မှီကာလမှ စ၍ အဓိက တိုက်ပွဲများ၊ ဒိုင်ပလိုမေစီ အဆင့်ဆုံမှုများနှင့် နောက်ဆုံး ရလဒ်များကို ချိတ်ဆက်ထားသည်။
ဤအချိန်ဇယားသည် «အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဆိုသော အသုံးအနှုန်း၏ အဓိက အချက်များကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပေးသည်။ ၎င်းမှာ 1945 မတိုင်မှီ နောက်ခံများမှ စ၍ အဓိက စစ်ပွဲများ၊ ဒိုင်ပလိုမေစီ၏ အောင်မြင်မှုများနှင့် နောက်ဆုံးအခြေအနေများကို ချိတ်ဆက်ထားသည်။
- 1825–1830: Java War — ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်မှုကို ဆန့်ကျင်၍ ကြာရှည် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။
- 1873–1904+: Aceh War — ဒေသနှင့် ကွန်ယက်များက ကြာရှည်တိုင်တည်သော ပဋိပက္ခများကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။
- 1942–1945: ဂျပန် အာဏာသိမ်း — ပစ္စည်းအရင်းအမြစ် စီမံခန့်ခွဲမှုကို ပြန်စဉ်ဆောင်၍ လူငယ်တပ်ဖွဲ့များကို လေ့ကျင့်ပေးခဲ့သည်။
- 17 Aug 1945: Sukarno နှင့် Hatta တို့၏ အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး ကြေညာချက်။
- Oct–Nov 1945: Bersiap ကာလ; ဆူရာဘာယာ တိုက်ပွဲ (10–29 Nov) — ရဲသော်စောင့်၏ စံကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။
- July 1947: ဩလန္ဒိယ Operation Product — စီးပွားရေး အရင်းအမြစ်များကို သိမ်းဆည်းခြင်း; UN ညှိနှိုင်းမှု တိုးလာစေသည်။
- Dec 1948: Operation Kraai — ယိုးဂျာကာတာကို သိမ်းယူ၍ ခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဆီး။
- 1 Mar 1949: ယိုးဂျာကာတာ စုပေါင်း တိုက်ခိုက်မှု — Republican စွမ်းရည်ကို ပြသခဲ့သည်။
- Dec 1949: ဩလန္ဒိယ၏ အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ခွင့် အသိအမှတ်ပြုခြင်း; United States of Indonesia သို့ ရွေ့ပြောင်းပေးခြင်း။
- 1963–1966: Konfrontasi — Borneo တွင် နယ်နိမိတ်ကျော် ရိုက်နှက်မှုများ; Commonwealth ၏ မလေးရှား အထောက်အပံ့။
- May–Aug 1966: ပစ်ခတ်မှု ရပ်စဲခြင်းနှင့် Jakarta Accord ဖြင့် Konfrontasi ပိတ်သိမ်း။
- 1975–1976: အရှေ့တီမော ထိုးသတ်ခြင်းနှင့် ထပ်တလဲလဲ အုပ်ချုပ်မှု။
- 12 Nov 1991: Dili တွင် Santa Cruz သတ်ဖြတ်မှု — ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အာရုံစိုက်မှုကို ဖန်တီး။
- 1999: UN စီစဉ်သော မဲ ရပွဲ — လွတ်လပ်ရေး နှုတ်ဆက်ခြင်း; INTERFET နှင့် UNTAET တိုက်ဖျက်ရေးနှင့် တည်ဆောက်ရေး ကူညီမှု။
- 2002: Timor-Leste ၏ လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ထူထောင်ခြင်း။
အထက်ဖော်ပြသည်များသည် နောက်ပိုင်း ချဲ့ထွင်လေ့လာရန် အချက်အလက် မိုင်စိုင်များဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေး, နိုင်ငံအကြား တိုက်ခိုက်မှုများ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခများကို «အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဟူသော ကျယ်ပြန့်သော ဘက်အောက်တွင် ခွဲခြားပြသထားသည်။
မေးလေ့ရှိသောမေးခွန်းများ
အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲ သည် အဘ 무엇ပါက၊ ဘယ်နှစ်နှစ်ကလည်း ဖြစ်ခဲ့သနည်း?
အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲသည် 1945 မှ 1949 အထိ ဩလန္ဒိယ ပြန်လည် အုပ်ချုပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်၍ လက်နက်နှင့် ဒိုင်ပလိုမေစီ ဖြင့် တိုက်ခိုက်ကင်းသော ယဉ်ကျေးမှု-နိုင်ငံရေး ယှဉ်ပြိုင်မှုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် 17 သြဂုတ် 1945 တွင် ကြေညာချက်ဖြင့် စတင်ကာ 1949 ပြီးဆုံးသည်။ တိုက်ပွဲများသည် Java, Sumatra နှင့် အခြားကျွန်းများတွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်။ ဂျာဂူအာဏာဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ဒိုင်ပလိုမေစီတို့ ဆုံးဖြတ်ချက်များက ဦးဆောင်သည်။
အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲကို မည်နှင့် မည်ကာ စတင်ခဲ့သနည်း?
ဤပဋိပက္ခသည် ဂျပန်၏ 1945 ခုနှစ် သြဂုတ်လ တွင် ကျရှုံးပြီးနောက် ဩလန္ဒိယ၏ ပြန်လည် ထိန်းချုပ်မှုကို အင်ဒိုနီးရှားသားများ လက်မခံသောကြောင့် စတင်ခဲ့သည်။ တစ်ရှေ့က ကာလပိုင်း သက်ရှိ ပြဿနာများနှင့် လူမျိုးစု အခြေအနေများ၊ ဂျပန်ကာလက အရင်းအမြစ် များကို တိုက်ပွဲအဖွဲ့များထံ ပေးပို့ခြင်းတို့က စစ်တပ်နှင့် လူငယ်အဖွဲ့များအား လက်နက်ဆင်ပေးခဲ့သည်။ အာဏာအချိုးချွန်မှု မရှိခြင်းသည် ဩလန္ဒိယ-ပြန်လည်အုပ်ချုပ်ရေးကြား ကိစ္စအချို့ကို ဖန်တီးလိုက်သည်။
အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား တော်လှန်ရေး (1945–1949) တွင် လူဘယ်လောက် သေဆုံးခဲ့သနည်း?
ဩလန္ဒိယ စစ်တပ် သေဆုံးသူများ အားလုံးကို အန်တိဂါ ၄,၅၀၀ ခန့်နှင့် ဆန့်ကျင်ထုတ်ပြန်သည်။ ကိန်းဂဏန်းများသည် မှတ်တမ်း မလုံလောက်မှုနှင့် စစ်အခြေအနေများကြောင့် ကွဲပြားနိုင်သည်။
နိုဝင်ဘာ 1945 တွင် ဆူရာဘာယာ တိုက်ပွဲ က ဘာဖြစ်ခဲ့သနည်း?
နိုဝင်ဘာ 10 ရက်မှ 29 ရက် 1945 အထိ ဗြိတိသျှ အိန္ဒိယတပ်များသည် မြို့ပြတွင်း တိုက်ခိုက်မှု တစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ပြင်းထန်သော လမ်းတိုက်စနစ်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ဗြိတိသျှတပ်သည် မြို့ကို သိမ်းနိုင်ခဲ့သော်လည်း အခက်အခဲများ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ၎င်းတိုက်ပွဲသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ရဲစွာစိတ်ဓာတ်ကို ပြသခဲ့သည်။
အင်ဒိုနီးရှားတွင် ဩလန္ဒိယ၏ "ရဲစွဲလုပ်ငန်းများ" ဆိုသည်မှာ ဘာတွေလဲ?
၎င်းများသည် 1947 (Operation Product) နှင့် 1948 (Operation Kraai) တွင် ဩလန္ဒိယက ကြီးမားသော တိုက်လှုပ်ရှားမှုများကို စတင်ခဲ့သည့် အဖြစ် ဖြစ်ပြီး ဧဒ်သားများ အချို့ကို ဖမ်းဆီးကာ မြို့များကို သိမ်းဆည်းခဲ့သည်။ သို့သော် ကျေးလက် ပြည်နယ်များရှိ ရာဇဝတ်မှုတပ်ဖွဲ့များကို ဖျက်ပစ်၍ ပြီးဆုံးမှုမရခဲ့ပေ။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ထောက်ခံချက်များနှင့် UN ညှိနှိုင်းမှုများက ဩလန္ဒိယ အရေးယူမှုကို ဖိအားပေးခဲ့သည်။
နိုင်ငံတကာ ဖိအားက ဩလန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှား ကြား စစ်ပွဲကို ဖျက်သိမ်းနိုင်ခဲ့သနည်း?
ဟုတ်ပါတယ်။ UN ၏ ညှိနှိုင်းမှုနှင့် အမေရိကန်၊ အာစတေးလျ နှင့် အိန္ဒိယကဲ့သို့သော နိုင်ငံများမှ ဖိအားများက ဩလန္ဒိယအား ညှိနှိုင်းပေးရန် အားပေးခဲ့သည်။ စစ်ကြေးပစ္စည်းနှင့် ကူညီပေးမှုဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကလည်း သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ 1949 တွင် ဩလန္ဒိယက အင်ဒိုနီးရှား၏ လွတ်လပ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။
Konfrontasi ဆိုသည်မှာ ဘာလဲ — အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှား တိုက်ပွဲ ကျရောက်ခဲ့ပါသလား?
Konfrontasi (1963–1966) သည် ကန့်သတ်ထားသော ပဋိပက္ခတစ်ခုဖြစ်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားက မလေးရှား ဖွဲ့စည်းခြင်းကို ဆန့်ကျင်၍ Borneo တွင် ကြားဖြတ် ရိုက်နှက်မှုများနှင့် ကွန်မန်ဒို တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ Commonwealth အားဖြင့် မလေးရှားအား ထောက်ပံ့မှုရရှိခဲ့ပြီး 1966 တွင် ပစ်ခတ်မှု ရပ်စဲ၃နှင့် Jakarta Accord ျဖင့် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်သက်သာစေခဲ့သည်။
အရှေ့တီမောတွင် အင်ဒိုနီးရှား အုပ်ချုပ်မှုအောက် ဘာတွေ ဖြစ်ခဲ့သလဲ၊ သေဆုံးသူ အရေအတွက် ဘယ်လောက်လဲ?
အင်ဒိုနီးရှားသည် 1975 တွင် ထိုးစစ်၍ 1999 အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သေဆုံးသူများကို ခန့်မှန်းရာတွင် 102,000 ခန့်မှ 170,000 ခန့်အထိ ကြားကွဲရှိသည်။ ၎င်းတွင် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးသူများနှင့် လူရွှေ့ရှာမှု၊ အစားမလုံလောက်မှု၊ ကျန်းမာရေး အခြေအနေကျဆင်းမှုကြောင့် ထပ်တိုးသော သေဆုံးမှုများ တို့ ပါဝင်သည်။ 1991 Santa Cruz သတ်ဖြတ်မှုက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အာရုံစိုက်မှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။
နိဂုံးချုပ်နှင့် နောက်ထပ် လမ်းညွှန်ချက်များ
«အင်ဒိုနီးရှားစစ်ပွဲ» ဆိုသည်မှာ အဓိကအားဖြင့် ပဋိပက္ခ သုံးခုကို ရည်ညွှန်းလေ့ရှိသည် — 1945–1949 လွတ်လပ်ရေး တိုက်ပွဲ, 1963–1966 Konfrontasi, နှင့် 1975–1999 အရှေ့တီမော ပဋိပက္ခ။ တစ်ခုချင်းစီသည် အကြောင်းရင်း၊ အကျယ်ပြန့်မှုနှင့် ရလဒ်များ အရ ကွဲပြားသည်၊ သို့သော် တစ်ချို့သော မဟာဗျုဟာများ၊ အပြင်ပေါင်းမှုနှင့် လူ့ဟန်ချက်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများက ချိတ်ဆက်နေသည်။ ၎င်းတို့၏ အချိန်ဇယားများနှင့် သတ်မှတ်ချက်များကို နားလည်ခြင်းသည် ပုံမှန် ရှာဖွေမှုများကို ပိုမို ရှင်းလင်းစေပြီး အင်ဒိုနီးရှား၏ သမိုင်းနောက်ခံကို ဒေသနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာบริบทရှိစေရန် အကိုင်ဖြစ်စေမည်။
ဒေသ ရွေးချယ်ပါ
Your Nearby Location
Your Favorite
Post content
All posting is Free of charge and registration is Not required.